Analoog of digital? 3
In mijn jongere jaren was ik beperkt tot een rolletje met 12, 24 of 36 opnames. Je kon kiezen uit een kleuren rolletje of een zwart-wit rolletje. Beiden zowel in negatief als dia positief uitvoering. De filmpjes hadden een vaste ISO waarde. Had je een rolletje in je camera gedaan, dan zat je daar min of meer aan vast. Je kon natuurlijk tussentijds een rolletje terug spoelen, noteren hoeveel opnames je gemaakt had, ander rolletje er in en fotograferen maar weer. Of je sjouwde meerdere camera’s mee, elk geladen met een ander rolletje: een zwart-wit, de andere geladen met een kleuren rolletje. Maar dan nog zat je vast aan de ISO waarde van je rolletjes.
Ik kan nog goed de momenten herinneren dat bijvoorbeeld tijdens een bruidsrapportage, op het moment suprème het rolletje vol was. Even een teken naar de ambtenaar, en dan snel het rolletje wisselen. Vaak zag je dat al aan komen, en wisselde je het rolletje op een rustig moment, eventuele rest-opnames niet benuttend.
Voor vakanties was het altijd weer afwegen: hoeveel rolletjes neem ik mee?
Gedigitaliseerde afdruk van een 6×6 negatief, gemaakt met de Yashica Mat 124G. Paris, 29 december 1984
Nijmegen, juli 2016.
Canon EOS 6D
Hoe anders is dat nu! Het ‘rolletje’ (geheugenkaartje) kan een schier oneindig aantal foto’s bevatten, je kunt elke foto met een andere ISO waarde belichten, kleur of zwart-wit kun je achteraf nog bepalen, maar je kunt ook on the spot wisselen. Ik vind dit wel het grootste voordeel van de moderne digitale fotografie.
Er zijn nog mensen die analoog prefereren boven digitaal. Daar is natuurlijk niks mis mee, het is een prachtig medium. Maar als vervolgens het negatief zo snel mogelijk wordt gedigitaliseerd om te posten op Facebook, of je eigen website, dan begrijp ik de keuze voor analoog niet. Immers, het fotorolletje levert een beperking in kleur en contrast. Digitaliseren doet daar weer een schepje boven op. Is het dan niet handiger om maar meteen digitaal te fotograferen? Dan heb je maar één vertaalslag van de werkelijkheid naar je foto. De rest kun je in de lika doen.
Ik heb vroeger wel eens pogingen gedaan om dia’s te dupliceren door er met een speciaal voorzetstuk opnieuw dia’s van te maken. Het resultaat was niet om aan te zien, vond ik. Dan kon je beter maar wat opnames extra maken, als je kopieën wilde hebben.
Heeft digitaal dan alleen maar voordelen? Nee hoor. Het gemak om te fotograferen is tevens een valkuil. Het is aanlokkelijk om overal maar op los te knippen, maar dat levert je een hoeveelheid foto’s op die nauwelijks te behappen is. Al die foto’s moeten bekeken worden, om te beslissen: die wel, die niet. Vervolgens moet je nog de moed hebben om de afgekeurde foto’s te wissen.
Een ander nadeel is de opslag van je foto’s. Hoe bewaar je dat allemaal? Wil je het goed doen, moet je ook backups maken, en liefst ook een backup die je uit huis bewaard. Ontmoedigend.
Ook op milieu gebied is het niet altijd een verbetering. Natuurlijk scheelt het de chemicaliën om de rolletjes te ontwikkelen en de negatieven af te drukken. Maar de productie van accu’s en camera’s is ook milieu belastend.
Daarbij is het verzadigingspunt in de innovaties en ontwikkeling van de digitale camera nog niet voorbij, zodat de camera die je nu koopt, eigenlijk al verouderd is.
Is de een beter dan de ander? Ik denk het niet. Het zijn allebei middelen om een beeld te vangen. Los gezien van de kwaliteit heeft analoge fotografie hierbij, net als bijvoorbeeld een elpee, een grote nostalgische waarde. Ik betwijfel het of de gewone mens kan zien of een opname op film of op een geheugenkaart is gemaakt.
Ik verwacht niet dat analoge fotografie op grote schaal terug gaat komen. De kwaliteit en het gemak van de digitale camera staat dat in de weg. Het is ook maar de vraag of het wenselijk is om terug te willen gaan. Het is technologische ontwikkeling die ons van de eerste foto’s op het einde van de negentiende eeuw met vallen en opstaan op het huidige punt gebracht heeft. Dat stop je niet zo maar. Dat moet je ook niet willen. Waar we misschien wel bewuster van moeten worden, is de schadelijke impact op bijvoorbeeld het milieu en maatschappij. Het is ook wel heel gemakkelijk geworden om met bewerkte foto’s bepaalde valse sentimenten op te roepen…
Ik probeer beide werelden, analoog en digitaal, te combineren. Ik neem het gemak van de digitale camera, maar probeer met een analoge blik te fotograferen. Dit betekent o.a. niet fotograferen in de ‘burst’-stand, maar mijn moment kiezen. En natuurljk kritisch blijven kijken naar mijn werk, en wat er niet toe doet meteen weg gooien. Je houdt dan toch nog (te) veel foto’s over!
Nijmegen, december 2017.
Canon EOS 6D