“Bloot ben je jezelf. Naakt ben je als je door anderen bloot gezien wordt.” (Ways of seeing, 1972)
In 2016 besloot ik het anders te gaan doen. Ik wilde een al jaren sluimerend idee eindelijk eens uit gaan werken. Naar aanleiding van het overdadige retoucheren vandaag de dag, was het idee om mensen puur te portretteren (en dus minimaal te retoucheren), om op die manier dichter bij de echte mens te komen. Dat werd het project Portraits Purs. Ik vond dit wel spannend, want rond bloot hangt nog altijd iets ongemakkelijks, zowel voor mij als voor mijn modellen. Ik wilde geen “professionele” modellen portretteren, maar “gewone” mensen.
Het is best spannend om je bloot te laten fotograferen. Toch kan ik iedereen aanraden zo’n shoot eens te doen! Het maakt je sterker.
Daar sta je dan in de studio. Na het acclimatiseren komt het moment dat er gewerkt moet worden. Ik vind dit altijd weer spannend: hoe zal het gaan? Ik vertrouw op mezelf, en dan weet ik dat ik het vermogen heb om je op je gemak te laten voelen, dat we samen de klus kunnen klaren.
Bij het maken van de portretten heb ik de deelnemers zien groeien. Van min of meer verlegen mensen groeiden ze naar meer zelfvertrouwen en zelfbewustzijn, maar ook naar meer zelfacceptatie. Zo gezien zijn de foto’s eigenlijk een verslaggeving van dit groeiproces.
Ik vond het een hele leuke ervaring, ik had verwacht dat ik het heel lastig zou vinden, maar op een gegeven moment ben je ontspannen, vergeet je dat je geen kleding aan hebt en voelt het prettig.
Bloot en naakt, in onze maatschappij gaan we er verkrampt mee om. Het zou eigenlijk de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Iedereen heeft nu eenmaal in de basis hetzelfde mannelijke of vrouwelijke lichaam. Niks om je over op te winden. Toch? De werkelijkheid is anders. Na de openheid na de 60er jaren lijkt er een nieuwe preutsheid te ontstaan.
Met als gevolg dat bloot en naakt een tijdje terug volop belangstelling kwam te staan. Musea tuimelden over elkaar om de invloed van bloot/naakt in de loop van de geschiedenis op maatschappij en mens te laten zien en te duiden (“Bloot – het kwetsbare lichaam” in Museum Kranenburgh (Bergen NH), “Naakt of bloot?” in Museum Jan Cuenen in Oss, “De naakte waarheid” in Rijksmuseum Twente te Enschede). Als (mede) motivatie voor deze exposities werd het argument de “nieuwe preutsheid” opgevoerd.
Net na afronding van Portraits Purs met een boek en expositie in november 2017, barstte #MeToo los. Hoewel ik van mening ben dat dit project daar niks mee te maken heeft (mijn modellen en de mensen die de foto’s gezien hebben, zijn dezelfde mening toegedaan), raakte het me wel. Ik vroeg me dan ook af of ik er wel mee door zou moeten gaan, met mijn net ontdekte niche… De naakte mens is echter al sinds mensenheugenis onderwerp van kunst. Het zou zonde zijn als #metoo daar een einde aan maakt. #metoo is een terechte aanklacht, en moet er alles aan gedaan worden om dergelijk machts- en ander misbruik uit te bannen.
Ik ben me bewust van de gevoeligheid van deze wijze van portretteren. Ook laat je je niet zomaar zo kwetsbaar portretteren. Je moet vertrouwen hebben in degene die je portretteert. Ook als je via via bij mij terecht gekomen bent, zullen we eerst aan elkaar moeten wennen.
De enthousiaste reacties van degene die ik puur heb mogen portretteren, spreken voor zich. Zij zijn mijn ambassadeurs.
Om een goed portret te maken, moet er een verhaal, een visie aan ten grondslag liggen. Het moet ergens een snaar raken, hoe subtiel ook. Anders levert het alleen maar (nietszeggende) plaatjes van, in dit geval, blote mensen op. Voorbeelden hiervan zijn er genoeg te vinden.
Voor mij is bloot geen doel op zich. Het is een middel om dichter bij jouw werkelijke ik te komen, omdat je op jezelf terug geworpen wordt: je hebt niks om je achter te verschuilen.
Bloot heeft voor mij een vriendelijkere, gemoedelijkere sfeer dan naakt. Dit past beter bij de soort foto’s die me voor ogen staan. Bij “naakt” kleven er vaak (artistieke) pretenties aan (wat overigens niet per definitie verkeerd is). Wellicht is het beter om van “ongekleed” te spreken…
Ik kan het voor mezelf als volgt verwoorden: “bloot” heeft de nadruk op de mens, “naakt” gaat over een universelere motivatie, die het persoonlijke anonimiseert en daardoor een meer abstract resultaat heeft.
All images on this site are copyrighted by René Maagdenberg / Scavutti photographies. The use of any content on this site is prohibited unless prior written permission from the maker is obtained.
